Gospodarka oparta na wiedzy - knowledge-based economy

W latach 90. XX wieku na skutek obserwacji i analiz rozwoju gospodarczego USA i Japonii, naukowcy stwierdzili, że dysproporcje w rozwoju tych krajów i krajów europejskich nie dadzą się uzasadnić na podstawie dotychczas uznawanej teorii ekonomii. W tradycyjnej ekonomii uważano, że wzrost gospodarczy jest zależny od trzech czynników:
1. wzrostu nakładów pracy żywej (czyli wzrostu liczby pracujących),
2. wzrostu nakładów kapitału (czyli udziału inwestycji w PKB)
3. postępu naukowo-technicznego; przy czym zakładano że jest on egzogeniczny, czyli niezależny od polityki gospodarczej (liczba odkryć w danym okresie jest niezależna od ogólnej polityki).
Zgodnie z tą koncepcją, dla szybkiego rozwoju wystarczy dysponować odpowiednimi zasobami kapitału i płodnym społeczeństwem. Chiny powinny więc szybciej rozwijać się niż USA, bo tu przyrost ludności jest niewielki. Tyumczasem jest odwrotnie.
Zaproponowano więc, w końcu lat 80., teorię wzrostu endogenicznego. Tłumaczyła ona fenomen: USA; najbogatsza gospodarka świata, rozwijała się w bardzo szybko mimo małego przyrostu naturalnego i oszczędzając bazę surowców naturalnych.
Teoria wzrostu endogenicznego zakłada, że:
1. Postęp techniczno-organizacyjny zależy od: polityki państwa (preferencje dla firm prowadzących badania i rozwój (B+R)), równej i ostrej konkurencji rynkowej, rozwoju rynku kapitałowego, sprzyjającego finansowaniu innowacji i nowych ryzykownych rozwiązań technologicznych.
2. Nie liczba pracujących, ale kapitał ludzki decyduje o rozwoju. Kapitał ludzki to pracownicy ich wykształcenie, doświadczenie, zdolność przyswajania nowości decydujący o ich produktywności. Kapitał ten akumuluje się tak samo jak twały, wymaga więc inwestycji.
3. Kapitał ludzki i trwały (maszyny, budynki) może być wykorzystywany bardziej lub mniej efektywnie. Jeśli ludzie nie mają właściwych motywacji, każda inwestycja może okazać się nieefektywna (mieliśmy tego dostateczne dowody u nas).
W powyższych warunkach o wszystkim decyduje jedno - wiedza. Gospodarka, której rozwój opiera się na intensywnym wykorzystaniu wiedzy, może rozwijać się szybciej od innych, bowiem generuje szybszy postęp techniczno-organizacyjny, dysponuje lepiej wyedukowanymi ludźmi i bardziej efektywnie wykorzystuje kapitał ludzki i trwały.