Łańcuch wartości - value chain
strumienie różnych działań podejmowanych przez organizacje tworzące całość zwaną systemem wartości (value system). Koncepcja łańcucha wartości została opracowana przez amerykańskiego ekonomistę Michaela Portera. Według niego podstawowym źródłem przewagi konkurencyjnej firmy nie jest sprawność jej funkcjonowania jako całości, lecz sprawność różnych rodzajów działań jakie organizacja podejmuje, dostarczając na rynek swoje produkty. Każdy rodzaj działalności (projektowanie produktu, zaopatrzenie, produkcja, marketing, usługi posprzedażne itp.) ma swój wkład w pozycję firmy na rynku i osiąganą przez nią wartość (value), rozumianą jako suma jej przychodów będąca funkcją ceny oferowanego produktu i ilości sprzedanych towarów. Każde z tych działań może w swoisty sposób wpływać na względną wielkość kosztów przedsiębiorstwa oraz tworzyć podstawę procesu różnicowania.
Łańcuch wartości obrazuje ,,dodawanie wartości” do produktu, czyli opisuje proces powiększania wartości wyrobu, poczynając od surowców i zakupów poprzez wykonywanie niezbędnych operacji wytwórczych a kończąc na sprzedaży gotowego wyrobu i usługach z nią związanych. Analizując ten proces krok po kroku można określić te ogniwa łańcucha, które świadczą, że analizowana firma jest konkurencyjna lub te, które stanowią jej słabe punkty.
M. Porter wyróżnił dwa rodzaje działań związanych z tworzeniem wartości: działania podstawowe i działania wspomagające. Działania podstawowe obejmują: logistykę działań wewnętrznych, wytwarzanie, tj. wszystkie czynności, które przekształcają strumień wejściowy materiałów w wyroby końcowe, logistykę działań zewnętrznych, marketing i sprzedaż oraz szeroko pojęte usługi. Działania wspomagające natomiast to: infrastruktura firmy, zarządzanie firmą, zarządzanie zasobami ludzkimi, rozwój techniki, zaopatrzenie w surowce i materiały.
Takie analityczne spojrzenie na system wartości tworzony przez firmę pozwala, zdaniem Portera, bardziej racjonalnie określić najkorzystniejszą dla niej strategię.
[J. Penc]
|