Paradoks wydajności - paradox of productivity

efekt sprzeczny z przekonaniem, że wzrost wydajności powinien przyczynić się do wzrostu konkurencyjności firmy i zapewnić jej lepszą pozycję ekonomiczną. Większość menedżerów zakłada, że utrata rynku jest spowodowana wzrostem kosztów i że należy wprowadzać programy ich redukcji. Założenie to jest błędne. Poprzez narzucenie firmie zadań natury krótkofalowej uniemożliwia się rozwinięcie strategii wytwarzania zasadzającej się na kreowaniu innowacji. Menedżerowie zajęci maksymalizacją tygodniowych wyników, będą unikać nowych rozwiązań, które te wyniki mogą popsuć. Poza tym przedsiębiorstwo koncentrując się na sprawach produkcji i maksymalizacji wydajności (od której zależy poziom wynagrodzenia), odwraca uwagę od innych zagadnień, które decydują o całości ponoszonych kosztów. Podnoszenie wydajności koncentruje się zwykle na zwiększeniu efektywności robocizny bezpośredniej, choć jej koszty wynoszą zaledwie od kilku do kilkunastu procent wartości sprzedawanych wyrobów. Wyższej wydajności wymaga się przede wszystkim od robotników (zwiększenie dyscypliny pracy, dodatkowe motywacje itp.), co odwraca jedynie uwagę od funkcjonowania całego systemu produkcji. Doświadczenie uczy, że wzrost konkurencyjności jest w zasadniczym stopniu wynikiem poprawy jakości, punktualności dostaw, serwisu dla nabywców, szybkości wprowadzania wyrobów na rynek, elastyczności produkcji, poprawy gospodarki materiałowej, współpracy z ludźmi itp. Tylko najwyżej w 20% wzrost ten stanowi rezultat konwencjonalnych wysiłków na rzecz poprawy wydajności. Oznacza to, że tradycyjne poprawianie wydajności i obniżanie kosztów stanowi mało efektywny sposób podnoszenia konkurencyjności firmy, a skupienie uwagi na redukcji kosztów przesłania skuteczne metody zdobycia rynku, jakimi są choćby zmiany technologii i struktury wytwarzania, a także aktywne formy marketingu. [J. Penc]