Czas tracony - time wasted, time lost

czas nie wykorzystany produktywnie, czas zmarnowany, stracony dla produkcji. Pojęcie ,,czas tracony” jest interpretowane dość dowolnie, co w praktyce prowadzi do fałszywych ocen skali i zakresu rzeczywistych strat czasu pracy, a w rezultacie także do nierzetelnego ich opisu statystycznego.
Do strat czasu pracy zalicza się ewidentne przerwy w czasie pracy z powodu absencji i niespełniania przez pracownika przewidzianych umową obowiązków oraz przerwy organizacyjne i technologiczne, ale także różne przerwy (spontaniczne) organizowane przez niego samowolnie, nie uwzględnione w normie czasu pracy, ale niezbędne dla zachowania nastawienia roboczego, tempa pracy i koordynacji ruchów. Takie przerwy, mimo iż są obiektywną koniecznością, uważa się za straty.
Produktywne wykorzystanie czasu pracy zależy od trzech warunków: możliwości, zdolności i chęci do pracy. Jeśli działania przedsiębiorstwa na rzecz eliminowania bądź ograniczenia strat czasu pracy mają przynieść pożądane efekty, wszystkie te trzy warunki muszą być spełniane jednocześnie w harmonii i odpowiedniej proporcji.