Efektywność ekonomiczna - economic efficiency
rezultat działalności podmiotu gospodarczego lub określonego przedsięwzięcia, będący wynikiem relacji uzyskiwanych efektów do poniesionych nakładów. W szerszym znaczeniu pojęcie efektywności oznacza najlepsze rezultaty w produkcji, czy dystrybucji towarówi usług po najniższych kosztach. Efektywność mierzy się za pomocą cząstkowych syntetycznych wskaźników produktywności wykorzystania zasobów. Wskaźniki te nie wyrażają jednak precyzyjnie ani efektywności poszczególnych czynników produkcji ani efektywności różnych dziedzin w przedsiębiorstwie, ani też efektywności funkcjonowania przedsiębiorstwa jako całości. Efekty działalności gospodarczej są bardzo złożone: bezpośrednie i pośrednie, pozytywne i negatywne, pożądane i niepożądane. Można wyróżnić różne rodzaje efektów, np. w postaci wzrostu wydajności pracy, przyrostu dewiz dzięki eksportowi nowej produkcji, zwiększenia zysku, zwiększenia wolumenu produkcji, podniesienia jej jakości, ale też i w postaci pogorszenia warunków pracy, jakości środowiska itp.
Przedsiębiorstwo interesuje efektywność indywidualna, społeczeństwo zaś efektywność społeczna, która może być znacznie niższa od indywidualnej z powodu strat, jakie ponosi społeczeństwo (przedwczesne wyczerpanie bogactw naturalnych, zniszczenie środowiska, pogorszenie stanu zdrowia itp.) w rezultacie działalności gospodarczej przedsiębiorstw i ich dążenia do podwyższenia swojej efektywności kosztem ograniczenia nakładów eliminujących szkodliwe efekty zewnętrzne.
Efektywność społeczna jest trudna do oceny z uwagi na brak precyzyjnych metod pomiaru zewnętrznych efektów działalności producentów oraz makroekonomicznego rachunku strat i korzyści.
Efektywność może być szacowana (obliczana) ex ante i ex post. Efektywność ex ante polega na identyfikowaniu i szacowaniu przewidywanych efektów, nakładów i czasu i zawiera znaczny stopień niedokładności. Efektywność ex post dotyczy rozpatrywania rezultatów określonych działań, a więc rzeczywistych efektów i nakładów. Stąd też stopień jej dokładności jest o wiele wyższy.
[J. Penc]
Zobacz również:
racjonalne gospodarowanie
,
ograniczenia racjonalności działania
|