Kalkulacja - calculation, estimation
obliczanie szans, przemyśliwanie, planowanie, rozważanie. W działalności gospodarczej pojęcie to używane jest w trzech znaczeniach:
kalkulacja to jedna z części składowych rachunkowości (pozostałe to księgowość i sprawozdawczość finansowa), której zadaniem jest obliczanie (rozliczanie, podział) kwoty kosztów (według ustalonych pozycji kalkulacyjnych) na tzw. jednostkę kalkulacyjną (wyrażoną za pomocą odpowiedniej wielkości jednostek wytwarzanych, sprzedawanych lub nabywanych wyrobów, towarów czy usług będącą w danej organizacji przedmiotem ustalenia kosztu jednostkowego);
kalkulacja to czynność kalkulowania, czyli obliczania (rozliczania, podziału) kosztów i efektów różnych wariantów decyzyjnych przed dokonaniem wyboru, tj. podjęciem decyzji na podstawie kryterium efektywności;
kalkulacja to zestawianie – w określonym, typowym dla konkretnego przedmiotu kalkulacji układzie elementów składowych kosztów jednostki kalkulacyjnej.
Biorąc pod uwagę czas sporządzania kalkulacji dzieli się ją na wstępną i wynikową. Kalkulację wstępną przeprowadza się na podstawie kosztów przewidywanych, a więc przed rozpoczęciem działania (kalkulacja ex ante). Kalkulację wynikową (sprawozdawczą, rzeczywistą) przeprowadza się natomiast na podstawie rzeczywiście poniesionych kosztów ujętych w ewidencji księgowej (kalkulacja ex post).
Biorąc zaś pod uwagę metody kalkulacji wyróżnia się kalkulację podziałową i kalkulację doliczeniową. Kalkulacja podziałowa polega na tym, że ogół kosztów dzieli się przez odpowiadające im jednostki kalkulacyjne (kalkulacja podziałowa prosta), bądź sprowadza się do wspólnego mianownika niejednorodne produkty (jednostki kalkulacyjne) za pomocą odpowiedniego współczynnika i dokonuje podziału poniesionych kosztów na poszczególne jednostki kalkulacyjne w proporcji wynikającej z przyjętego współczynnika (kalkulacja podziałowa współczynnikowa).
Kalkulacja doliczeniowa dotyczy obliczania kosztów danego nośnika (przedmiotu) drogą doliczania poszczególnych pozycji kosztów bezpośrednich na podstawie rzeczywistych dokumentów. Natomiast koszty pośrednie (np. koszty wydziałowe, administracyjne itp.) dolicza się według umownych kluczy kalkulacyjnych.
[J. Penc]
Zobacz również:
koszty
,
koszty produkcji
,
rachunek ekonomiczny
,
rachunek kosztów
,
rachunkowość
|